Đồ gá – jig là gì?
Đồ gá là trang bị công nghệ cần thiết trong quá trình gia công cơ khí , kiểm tra và lắp ráp sản phẩm cơ khí, dùng để xác định vị trí của phôi so với dụng cụ cắt và giữ chặt phôi ở vị trí dưới tác dụng của lực cắt trong khi gia công.
Đồ gá góp phần nâng cao mức độ cơ khí hóa và tự động hóa của quá trình sản xuất cơ khí chính xác. Trên các máy công cụ để cắt gọt được đểu phải tiến hành quá trình gá lắp chi tiết. Do đó đồ gá là một trang bị công nghệ không thể thiếu trong quá trình gia công trên máy cắt kim loại. Cần phải có đồ gá đạt tiêu chuẩn: định vị và kẹp chặt tốt.
Công dụng của đồ gá Jig?
- Cố định các chi tiết, giúp không dịch chuyển hay xe dịch sản phẩm, đảm bảo các vị trí giữa các phôi với nhau.
- Xác định vị trí và kiểm tra vị trí, kích thước,..
- Tạo các chuyển động để gia công những bề mặt phức tạp.
- Giảm thời gian sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm.
- Giảm công nhân trược tiếp trong quá trình sản xuất.
- Mang đến các sản phẩm có độ chính xác cao, gia công số lượng lớn.
Ưu điểm của đồ gá Jig:
- Xác định các vị trí của chi tiết gia công trên máy nhanh chóng và chính xác.
- Hướng dẫn các dụng cụ cắt trong khoét, khoan, doa,..
- Với nhiều thiết kế, kiểu dáng đáp ứng mọi nhu cầu doanh nghiệp.
- Nâng cao khả năng sản xuất các chi tiết khó, có độ phức tạp cao.
- Phát triển các công nghệ mới của máy công cụ.
- Giảm thiểu công nhân lao động, giảm chi phí đầu tư.
- Tăng chất lượng sản phẩm.
Cấu tạo của đồ gá Jig:
Cấu tạo của đồ gá trong chi tiết máy cơ khí
- Bộ phận kẹp chặt sản phẩm.
- Bộ phận định vị.
- Cơ cấu truyền lực.
- Cơ cấu quay và phân độ.
- Cơ cấu hướng dẫn.
- Thân và đế
- Cơ cấu kẹp chặt
- Cơ cấu định vị.
Phân loại đồ gá
1. Phân loại theo công dụng:
- Đồ gá kiểm tra.
- Đồ gá lắp rắp.
- Đồ gá gia công: đồ gá phay, đồ gá tiện, đồ gá khoan…
- Đồ gá vạn năng: là đồ gá có thể sử dụng cho nhiều loại chi tiết khác nhau. Đồ gá vạn năng như: êtô, vấu kẹp, bàn gá quay, đầu phân độ…
- Đồ gá chuyên dùng: là đồ gá chỉ duy nhất sử dụng cho một loại chi tiết.
- Đồ gá điện từ.
- Đồ gá chất dẻo.
- Đồ gá khí nén, thủy lực.
- Đồ gá cơ khí.
Yêu cầu với các loại đồ gá điển hình
– Đồ gá tiện:
Theo chức năng đồ gá tiện có thể là:
- Phôi có chuyển động quay (đồ gá mâm cặp, đồ gá nối với trục chính của máy tiện thông qua lỗ côn của trục chính).
- Phôi cố định, dao quay (đồ gá lắp trên sống trượt của bàn máy tiện).
- Đồ gá dao (cơ cấu chép hình, cơ cấu rút dao nhanh).
- Đồ gá lắp trên hai mũi tâm của máy tiện như trục gá.
- Đối với các đồ gá lắp chặt vào trục chính của máy tiện và có chuyển động quay thì khi thiết kế chú ý biện pháp bảo vệ máy, biện pháp an toàn cho công nhân. Cụ thể cần chú ý lực ly tâm, đảm bảo cân bằng động và các chi tiết của đồ gá không có cạnh sắc.
- Kết cấu cụ thể của đồ gá trên như sau:
- Đồ gá nối với trục chính của máy gồm cơ cấu định vị phôi, cơ cấu kẹp chặt phôi, thân gá, bộ phận lắp với máy tiện, cơ cấu phân độ.
- Đồ gá dao gồm bàn dao vạn năng, đầu rơvolve, bàn dao chép hình, cơ cấu rút dao nhanh khi tiện ren.
– Đồ gá khoan:
Đồ gá khoan được dùng trên máy khoan để xác định vị trí tương quan giữa phôi và dụng cụ cắt, đồng thời kẹp chặt phôi để gia công lỗ như khoan, khoét hoặc doa. Ngoài đồ gá còn có các loại dụng cụ phụ để kẹp chặt dao như mang ranh, đầu kẹp nhanh, đầu kẹp ta rô. Đồ gá khoan thường hạn chế cả 6 bậc tự do của chi tiết để xác định đúng lỗ tâm của chi tiết gia công.
– Đồ gá phay:
Khi phay, lực cắt lớn, cắt gián đoạn nên rung động lớn, vì thế đồ gá phay phải đủ độ cứng vững. Kết cấu đồ gá phay gồm: cơ cấu định vị, cơ cấu kẹp chặt, cơ cấu so dao, cơ cấu phân độ, cơ cấu chép hình, cơ cấu gá đặt đồ gá với bàn máy (then dẫn hướng và bu lông kẹp chặt đồ gá với rãnh chữ T của bàn máy)
– Đồ gá mài-cà:
Đồ gá mài cà thường có 2 loại
- Mài phẳng: chi tiết phẳng có thể gá trực tiếp trên bàn từ. Chi tiết trục, chi tiết phức tạp thì dùng đồ gá đặt trên bàn từ.
- Mài tròn trong: trong trường hợp này ta dùng mũi tâm kẹp tốc.
– Đồ gá chuốt:
- Do lực chuốt lớn, chi tiết gia công được lẹp chặt nhờ lực chuốt, đồ gá chuốt không cần cơ cấu kẹp chặt.
- Sự định tâm và dẫn hướng đều do bộ phận dẫn hướng của dao chuốt thực hiện. Kết cấu đồ gá chuốt đơn giản, thường là một chi tiết dạng bạc, dạng bích để định vị phôi. Khi chuốt rãnh cần có cơ cấu phân độ.